Herdenken

In Amsterdam vindt de herdenking van de Februaristaking sinds jaar en dag plaats op het Jonas Daniël Meijerplein. Daar staat het beroemde beeld de Dokwerker van Mari Andriessen. Dat verbeeldt de stakers die uit protest tegen de Jodenvervolging het werk massaal neerlegden – in de hoofdstad en in omliggende industriesteden als Hilversum en Zaanstad.

De traditie van een jaarlijkse herdenking op het J.D. Meijerplein begon in 1991, bij de 50e verjaardag van de Februaristaking. Overigens was er al in 1950 op hetzelfde plein, naast de Portugese synagoge een herdenking. Twee jaar later verrees de Dokwerker op die plek. De allereerste herdenkingsbijeenkomst vond al in 1946 plaats, vlak na de oorlog, tegenover de Mozes & Aäronkerk op het Waterlooplein.

Hilversum

In Hilversum wordt de Februaristaking ook al vele jaren herdacht, zij het op verschillende locaties. In 2019 was de eerste herdenking op de huidige plek, waar het ooit in Hilversum begon. Hier bevond zich de portiersloge van de NSF-fabrieken. Daar staat nu, op het voorplein van winkelcentrum Seinhorst aan de Jan van der Heijdenstraat, het NSF-kunstwerk van de Utrechtse kunstenares Mieke van den Hoeven. Herdenkingen waren er al in 2015 en volgende jaren, op initiatief van de AFVN-BvA en stakerszoon Arthur Graaff, meest op de Kerkbrink.

In navolging tot Amsterdam heeft ook Hilversum nu dus zijn vaste plek voor de jaarlijkse herdenking van de Februaristaking. Bij de herdenking op 26 februari 2022 onthulde oud-burgemeester Pieter Broertjes een plaquette ter herinnering aan de staking. Broertjes heeft veel betekend voor het in ere houden van verzetsmensen en nazi-slachtoffers.

Naast Pieter Broertjes hield Martine Letterie, kleindochter van een stakingsleider, een toespraak. Oud-leerling Roxanne de Beaufort van het Gemeentelijk Gymnasium vertelde over van school gestuurde joodse leerlingen en een docent tijdens de bezetting. De eerste krans, namens de gemeente Hilversum, werd gelegd door Broertjes en loco-burgemeester Karin Walters.

Opdat wij nooit vergeten! Nooit meer fascisme! Nooit meer bevolkingsgroepen als zondebok aanwijzen. Tegen racisme en onderdrukking.

2021 in stilte vanwege corona

Vanwege de coronabeperkingen was de herdenking van 2021 op Seinhorst klein gehouden. Burgemeester Pieter Broertjes legde samen met Martin Veltman, de zoon van staker Ad Veltman, een krans. Met Gerrit Meerbeek en Anton de Heus was Veltman in 1941 een van de drijvende krachten achter de Hilversumse staking.

De Hilversumse televisiemaker Leo Kerkhoff maakte een beeldverslag van de herdenking. Eerder nam hij toespraken op van comitévoorzitter Jan Schriefer (FNV) en Hilversums burgemeester Pieter Broertjes. Ook registreerde hij de voordracht van een speciaal voor de herdenking geschreven gedicht van stadsdichter Charlotte de Raad. In zijn Amsterdamse atelier sprak Joop Lahaise met Martin Veltman over diens vader, en in haar woning aan het spoor met Toos Weimer-Smeulders. Van daaruit hielp de pas zevenjarige Toos haar buurvrouw Van der Meij met het bevrijden van joodse gevangenen uit de goederenwagons, die aan de Zuiderweg stilstonden. Een aantal van de bevrijde gevangenen kon aan de Zuiderweg en elders in de buurt onderduiken.